Όχι σε τζαμί η Αγιά Σοφιά

Στο σημείο που ανεγέρθηκε η Αγία Σοφία στην Κωνσταντινούπολη υπήρχε ομώνυμος ναός κτισμένος επί Κωνσταντίνου Α΄ και Κωνσταντίνου Β΄, ο οποίος και κάηκε κατά τη Στάση του Νίκα (532 μ.Χ.). Ο ναός της Αγίας Σοφίας ξεκίνησε να ανεγείρεται το 532 και εγκαινιάσθηκε στις 27 Δεκεμβρίου του 537, από τον χριστιανό αυτοκράτορα Ιουστινιανό και προορίσθηκε ως χώρος εκκλησιαστικής λατρείας. Τότε, σύμφωνα με το θρύλο, ο Ιουστινιανός αναφώνησε «Δόξα τω Θεώ τω καταξιώσαντί με τοιούτον έργον επιτελέσαι. Νενίκηκά σε, Σολομών!», θέλοντας έτσι να εκφράσει το θαυμασμό του για το μνημείο, το οποίο ήταν πιο θαυμαστό από τον Ναό του Σολομώντα στα Ιεροσόλυμα.

Αναμφισβήτητα η Αγία Σοφία είναι ένα μοναδικό ανθρώπινο επίτευγμα και αριστούργημα βυζαντινής ναοδομίας, αρχιτεκτονικής παγκοσμίου κάλους και θαυμασμού, ενώ έως και σήμερα αναγνωρίζεται ως ένα κατ' εξοχήν μνημείο και σημείο αναφοράς του χριστιανικού πολιτισμού ολόκληρης της οικουμένης.

Από τις 29 Μαΐου του 1453 ο ναός της Αγίας Σοφίας στην Κωνσταντινούπολη απώλεσε τη Βυζαντινή μεγαλοπρέπεια και τον οικουμενικό συμβολισμό του και μετετράπη σε τζαμί, ενώ το 1934 με συνετή απόφαση του Κεμάλ Ατατούρκ έγινε μουσείο. Η UNESCO όχι μόνο σεβάστηκε τη μετατροπή της Αγίας Σοφίας σε μουσείο, αλλά και εκήρυξε το ναό σε μνημείο προστατευόμενης παγκόσμιας πολιτιστικής κληρονομιάς.

Η μετατροπή της Αγίας Σοφίας σε τζαμί δεν είναι μόνο αντίθετη προς την βούληση του ιδρυτή της τουρκικής δημοκρατίας Κεμάλ Ατατούρκ που την έκανε μουσείο, αλλά θα είναι προσπάθεια παραποίησης του παγκόσμιου συμβολισμού εν γένει του βυζαντινού αυτού οικοδομήματος που τελεί υπό την προστασία της UNESCO. Η μεγαλοπρέπεια της Αγίας Σοφίας και η αναγνώρισή της ως μνημείο Οικουμενικού και όχι εθνικού ενδιαφέροντος δεν δύναται να επιτρέψει σε κανέναν να την αντιμετωπίζει σαν λάφυρο ούτε και σαν πιόνι χάριν πολιτικών - γεωπολιτικών παιχνιδιών.

Η μετατροπή του status quo της Αγ. Σοφίας είναι μια εμπρηστική κίνηση σε μια ήδη τεταμένη ατμόσφαιρα που επικρατεί το τελευταίο διάστημα στη Μεσόγειο, ενώ είναι βέβαιο πως έχει επιφέρει έντονες διαμαρτυρίες, λύπη και απογοήτευση σε παγκόσμιο επίπεδο και όχι μόνο στα εκατοντάδες εκατομμύρια των Χριστιανών πολιτών. 

Με μια ψυχρή απόφαση (στις 10.07.2020), η Τουρκία αγνόησε τις προτροπές των ηγετών του κόσμου και της Ε.Ε ώστε να μην προβεί σε αλλαγή του status της Αγίας Σοφίας . Υπενθυμίζεται πως είχε προηγηθεί μια ολιγόλεπτη συνεδρίαση του Τουρκικού Συμβουλίου της Επικρατείας που θα αποφάσιζε την τύχη ενός από τα εμβληματικότερα μνημεία χριστιανικής ναοδομίας. Αναμφισβήτητα, η απόφαση προκαλεί λύπη και είναι βέβαιο πως το θλιβερό αυτό γεγονός θα βρει τόσο τον απανταχού ελληνισμό όσο και τη Χριστιανική κοινότητα ενωμένους.   Λέγεται πως  η λήθη μόνο μπορεί να σβήσει ιστορίες, αξίες, ρίζες ακόμη και σύμβολα, ενώ ίσως κάποιοι εσφαλμένα να πιστεύουν πως αυτό θα συμβεί.
Θα διαψευστούν!
Δεν ξεχνούμε! Όπως δεν ξεχάσαμε ποτέ τις 353.000 ψυχές (Γενοκτονία των Ελλήνων του Πόντου) που ζητούν δικαίωση, αλλά και τους Κύπριους αδελφούς μας.

Δια της παρούσης επιστολής-ψήφισμα λέμε ΟΧΙ σε τζαμί η Αγ. Σοφία , ενώ:

α) H Ευρωπαϊκή επιτροπή ερωτάται:

- Σε ποιες ενέργειες προτίθεται να προβεί, ώστε η Τουρκία ως υπό ένταξη μέλος της να σεβαστεί τις ευρωπαϊκές αξίες και θρησκευτικές αρχές που την διέπουν;

- Θα εξακολουθήσει ο μηχανισμός προενταξιακής βοήθειας (ΜΠΒ) και μια σειρά κοινοτικών προγραμμάτων και χρηματοδοτικών μέσων να παρέχουν στην Τουρκία πρόσβαση σε κονδύλια, τελωνειακή διευκόλυνση αλλά και να υπογράφονται δηλώσεις (βλέπε «Κοινή Δήλωση» Ε.Ε. - Τουρκίας για το προσφυγικό κ.α), όταν η ίδια απομακρύνεται από τις επιταγές του Διεθνούς και Ευρωπαϊκού Δικαίου, τις αξίες αλλά και τις θεμελιώδεις αρχές του σεβασμού μνημείων προστατευόμενης παγκόσμιας πολιτιστικής κληρονομιάς της UNESCO ;

- Ποια είναι τα απαραίτητα μέτρα που θα λάβει η Ε.Ε, ώστε αυτά να οδηγήσουν σε επανεξέταση της εν λόγω Τουρκικής απόφασης ;

β) Η UNESCO καλείται να αποτρέψει τη μετατροπή του status quo της Αγ. Σοφίας, ενώ ερωτάται εάν πριν την οποιαδήποτε σχετική απόφαση είχε γίνει επίσημη γνωστοποίηση του κράτους μέρους της Σύμβασης στην UNESCO και εάν επίκειται σύγκληση της αρμόδιας 21μελούς διακυβερνητικής επιτροπής, η οποία θα εξετάσει τις κατάλληλες λύσεις με γνώμονα τη διατήρηση της εξαιρετικής παγκόσμιας αξίας του μνημείου;