Open brief aan Lieven Boeve

Geachte heer Boeve,

Via deze open brief vragen we uw aandacht voor de artistieke vakken in het secundair. Nu de nieuwe modellessentabellen tweede en derde graad bekend zijn, moeten wij reageren als leraren Muziek/MO, Beeld/PO en Esthetica.

Tot onze grote verbazing stellen wij vast dat de beloofde Artistieke Vorming en Esthetica in D- en D/A-finaliteit (het huidige aso en tso), die nog in het voorjaar op de modellessentabellen stonden, plots plaats ruimen voor een nieuw vak: Maatschappelijke Economische en Artistieke Vorming. Dat vak bestaat uit drie afzonderlijke componenten: een sociaal-maatschappelijk, een financieel-economisch en een artistiek-creatief deel. Dus in het beste geval tien lesuren artistieke vorming per graad. Het is onhaalbaar om alle eindtermen van de sleutelcompetentie 16 'cultureel bewustzijn' in deze luttele 10 uurtjes te bereiken! Met de huidige lessentabellen kan het Vlaams decreet van onderwijsdoelen dan ook absoluut niet gerealiseerd worden.

En ok, een school kan Artistieke Vorming één uur per graad aanbieden in het complementaire gedeelte. Maar hoe groot is de kans? Veel scholen zullen kiezen voor andere vakken, zoals Duits, Informatica … Daar blijft kunstonderwijs steken bij tien schamele uurtjes artistieke creativiteit per graad. Een doekje voor het bloeden!

Wij willen u erop wijzen dat het Vlaamse Onderwijs hiermee de Europese sleutelcompetenties overtreedt. Daarin gaat net veel aandacht naar cultureel bewustzijn en culturele expressie. En ook de PISA-proeven (OESO) maken de omgekeerde beweging: met hun data rond  creativiteit en zingeving waarderen ze kunstonderwijs op, net op het moment u erin knipt. In de A-finaliteit is er zelfs helemaal geen artistiek vak meer te bespeuren. Zelfs niet in Zorg & Welzijn, een studierichting waar leerlingen werken met kinderen en ouders en het artistieke onmiskenbaar een ontzettend grote meerwaarde brengt. Hoe kan dat?

Nochtans weet u dat onderzoeken aantonen dat kunst en cultuur sterk bijdragen tot de ontwikkeling van jongeren. Het geeft ze woorden en beelden, empathie, en zelfvertrouwen. Het leert ze oplossingsgericht denken, improviseren en omgaan met verschillende perspectieven. Om deze vaardigheden te verwerven is het noodzakelijk dat de leerlingen elke jaar opnieuw, van het 1e tot het 6e middelbaar met kunst en cultuur geconfronteerd worden. Wanneer u dit wegneemt ontneem je bovendien de kans op kunsteducatie voor elke leerling. Er is dus absoluut nood aan kunst-, expressieve en culturele vakken in een doorlopende leerlijn van het secundair onderwijs!

U biedt in de officiële informatie over het vak MEAV enkele mogelijke scenario’s aan:
Het leerplan MEAV kan gerealiseerd worden…
1)   …via een aantal projecten waarin we gericht inzetten op de doelen van de diverse componenten van het leerplan.

2)   …via een vak maatschappelijke, economische en artistieke vorming. Dat vak kan toegekend worden aan één of (bij voorkeur) meer leraren (bv. drie leraren nemen samen het geheel van de componenten op).

3)   …via een combinatie van projecten en een vak Artistieke vorming of Mens & samenleving (in dat geval kent de school extra onderwijstijd toe vanuit het complementair gedeelte)

4)   …via een combinatie van een vak Artistieke vorming en een vak Mens & samenleving (in dat geval kent de school extra onderwijstijd toe vanuit het complementair gedeelte).

Die vier scenario’s vallen moeilijk te organiseren. De vrijheid die u op deze manier denkt toe te kennen aan leraren, verstikt ons net. Vanuit de artistieke vakken ontstaan nu al heel veel waardevolle (vakoverschrijdende) projecten. Blijf leraren daarom de vrijheid geven om dat vanuit het eigen vak te organiseren – ‘u noemt leraren in de media terecht graag meesters in hun vak’ - en steek ons niet in een gekunsteld team omdat dat alleen organisatorisch beter uitkomt.

U vergelijkt de algemene eindtermen meer dan eens met de minimumdoelstelling om de Olympische Spelen te halen. “Je wint pas medailles als je excelleert. Met onze leerplannen willen we voor de medailles gaan.” Die competitiedrang, dat is nu net waar kunst en cultuur niet voor staan. In kunst gaat het om minstens even belangrijke competenties als samenwerken, elkaar begrijpen,(zelf)expressie. Daarin willen wij, leraren, als experten graag excelleren zodat we van deze generatie jongeren gelukkige, kritische en zelfbewuste mensen maken die oog hebben voor schoonheid. De maatschappij zal ze nodig hebben. Geeft u ons die kans?

De actiegroep: 'Neen tegen nog minder artistieke vakken in het secundair!