Ονοματοδοσία ανώνυμης πλατείας στο Ηράκλειο Κρήτης σε Πλατεία Μαρίας Λιουδάκη

1. Σύντομα βιογραφικά στοιχεία
Η Μαρία Λιουδάκη (Λατσίδα Μεραμπέλου 1894 - Ηράκλειο 1947) ανήκει στην ευάριθμη ομάδα πρωτοπόρων γυναικών με ξεχωριστή προσφορά στην πνευματική ζωή της Κρήτης κατά το μεσοπόλεμο. Απόφοιτος του Διδασκαλείου Ηρακλείου με πλούσια εκπαιδευτική, κοινωνική και συγγραφική δράση, η συλλογή μαντινάδων που εξέδωσε το 1933 (από τις πρώτες επώνυμες εκδόσεις γυναικών στο Ηράκλειο) έγινε αφορμή για ζωηρές συζητήσεις στον Τύπο, και στη συνέχεια για την απόσπασή της στο Λαογραφικό Αρχείο της Ακαδημίας Αθηνών (1937-1940) υπό τον Γ. Μέγα. Συνεργάστηκε με περιοδικά και εφημερίδες της Κρήτης, προβάλλοντας με πάθος την ανάγκη καταγραφής και διάσωσης τεκμηρίων του λαϊκού βίου. Ως γνωστόν, διώχθηκε πολιτικά τόσο πριν όσο και κατά τη διάρκεια του εμφυλίου πολέμου, κατά μια εκδοχή λόγω των οικογενειακών δεσμών της με τον Ναπολέοντα Σουκατζίδη. Τις συνθήκες κράτησης και άγριας δολοφονίας της Λιουδάκη το 1947 κατέγραψε η Έλλη Αλεξίου στο βιβλίο Βασιλική Δρυς, αντλώντας στοιχεία από τη μαρτυρία της δασκάλας και αδελφικής της φίλης, Κατίνας Γιαννικάκη-Ζουράρη.

2. Σκεπτικό της ονοματοδοσίας
Αν και η μνήμη της Μαρίας Λιουδάκη έχει τιμηθεί αλλού στην Κρήτη—το όνομά της φέρει η Δημοτική Βιβλιοθήκη Ιεράπετρας, και μια πλατεία στη γενέτειρά της—όσο ξέρουμε ανάλογη κίνηση δεν έγινε ποτέ στο Ηράκλειο, τον τόπο όπου σπούδασε, έδρασε πνευματικά και βρήκε το τραγικό της τέλος. Ενάντια στο σημερινό κλίμα πολιτικής πόλωσης, θεωρούμε υποχρέωσή μας να συμβάλουμε όχι μόνο στην επούλωση των πληγών, αλλά και στη δημόσια αναγνώριση και προβολή της πλούσιας προσφοράς μιας πρωτοπόρου λαογράφου και εκπαιδευτικού.
Ως χώρος απόδοσης τιμής στη Μαρία Λιουδάκη προτείνουμε την ανώνυμη πλατεία που σχηματίστηκε με τη δημιουργία του κυκλικού κόμβου στη συμβολή των οδών Λ. Σκεπετζή – Πιτσουλάκη – Κλεάνθη στο Μπεντεβή, κοντά στο σχολικό συγκρότημα του 3ου Γυμνασίου και του 5ου ΓΕΛ. Πέρα από τη γειτνίαση της θέσης με σχολεία, η επιλογή αυτή επιβάλλεται και για ιστορικούς λόγους, καθώς βρίσκεται πολύ κοντά στο σημείο όπου, σύμφωνα πάντα με τη μαρτυρία της Γιαννικάκη-Ζουράρη, αγαπημένα πρόσωπα της Μαρίας Λιουδάκη την είδαν για τελευταία φορά ζωντανή.

3. Οι ανδριάντες και οι άνδρες...
Τέλος, σημειώνουμε με έκπληξη ότι στο Ηράκλειο του 2019 δεν υπάρχει ακόμη ούτε ένα άγαλμα ή έστω μια προτομή που να απεικονίζει ιστορικά υπαρκτή επώνυμη γυναίκα (κάτι που εύκολα διαπιστώνεται στη λεπτομερή καταγραφή στον ιστότοπο www.heraklionsculptures.gr). Μόλις το επιτρέψουν τα οικονομικά του Δήμου, ζητούμε να διορθωθεί η κατάσταση αυτή, αρχίζοντας με την τοποθέτηση μιας προτομής της Μαρίας Λιουδάκη στο κέντρο της υπό συζήτηση πλατείας.