Ο Νόμος για τις Ψηφιακές Υπηρεσίες και πώς μπορεί να κάνει καλύτερο το διαδίκτυο

Το διαδίκτυο είναι ένα εκπληκτικό πολυεργαλείο, που μας φέρνει κοντά, μας εκπαιδεύει, μας ενημερώνει και μας επιτρέπει να επικοινωνούμε ακόμα και όταν είμαστε χιλιόμετρα μακριά. Αλλά έχει και μια πιο σκοτεινή πλευρά – το Avaaz έχει κάνει έρευνες για τους κινδύνους που κρύβουν πλατφόρμες όπως το Facebook, το YouTube, το Twitter ή το WhatsApp για ευάλωτες μειονότητες , την υγεία μας, τις εκλογές και την ψυχολογία των νέων . Από πολλές απόψεις, η ρητορική μίσους, η παραπληροφόρηση και το επιβλαβές περιεχόμενο έχουν γίνει σαν το διοξείδιο του άνθρακα – ρυπαίνουν το ψηφιακό μας περιβάλλον.

Αλλά τώρα, η ΕΕ παρουσιάζει τον Νόμο για τις Ψηφιακές Υπηρεσίες (DSA), έναν νόμο που μπορεί να γίνει κάτι σαν το ψηφιακό ισοδύναμο της Συμφωνίας του Παρισιού για την Κλιματική Αλλαγή, καθιστώντας τις πλατφόρμες υπεύθυνες για την τοξικότητα στην πληροφόρησή μας και αναγκάζοντάς τις να την ελαττώσουν.

Πώς μπορεί να βελτιώσει τα κοινωνικά δίκτυα ο Νόμος για τις Ψηφιακές Υπηρεσίες;

1) Θα βοηθήσει να αποτοξινωθούν οι αλγόριθμοι των κοινωνικών δικτύων

Είναι μια επανάσταση στον τρόπο που λειτουργεί η Σίλικον Βάλεϊ. Κοινωνικά δίκτυα όπως το Facebook ή το YouTube, δεν είναι απλώς ουδέτερες πλατφόρμες. Χρησιμοποιούν αλγόριθμους για να επιλέξουν το περιεχόμενο που πιστεύουν ότι μπορεί να μας κεντρίσει το ενδιαφέρον μας για να κολλάμε στις σελίδες τους, γιατί όσο περισσότερο χρόνο περνάμε εκεί, τόσο περισσότερες διαφημίσεις βλέπουμε και τόσο περισσότερο πλουτίζουν. Το πρόβλημα είναι ότι το περιεχόμενο που τραβάει την προσοχή μπορεί να είναι επικίνδυνο. Συχνά μπορεί να περιέχει fake news, ρητορική μίσους ή να ενθαρρύνει διατροφικές διαταραχές.

Σύμφωνα με τον DSA, οι μεγάλες πλατφόρμες κοινωνικών δικτύων θα πρέπει να ελέγχουν εξονυχιστικά τις υπηρεσίες τους για να εντοπίζουν πώς μπορεί να γίνουν επικίνδυνες. Κι η ΕΕ μπορεί να τις αναγκάσει να κάνουν διορθώσεις, είτε αυτό σημαίνει επανασχεδιασμό του αλγορίθμου, βελτίωση του ελέγχου περιεχομένου ή επισήμανση γνωστών fake news.

Η προστασία της ελευθερίας του λόγου ήταν βασική προτεραιότητα για την ανάπτυξη του DSA, έτσι το κείμενο έχει ελεγχθεί και διαμορφωθεί ξανά και ξανά για την αποφυγή κατάχρησης και για τον εντοπισμό λαθών. Ένα σημαντικό παράδειγμα είναι να μπορεί ένας χρήστης να υποβάλει ένσταση εάν πιστεύει πως η πλατφόρμα έχει πάρει τη λάθος απόφαση, για παράδειγμα, για άδικο υποβιβασμό ή διαγραφή του προφίλ ή της ανάρτησής του. Και το σημαντικό είναι πως οι πλατφόρμες πρέπει να εξηγούν τις αποφάσεις τους (βλ. 2).

2) Θα αναγκάσει τις πλατφόρμες να έχουν ΠΟΛΥ μεγαλύτερη διαφάνεια
Μέχρι τώρα, οι κανόνες που διέπουν τον διαδικτυακό δημόσιο διάλογο μας, συμπεριλαμβανομένου του τι επιτρέπεται και τι όχι, αποφασίζονταν κυρίως από ιδιωτικές εταιρείες, που το έκαναν χωρίς καμία ουσιαστική διαφάνεια. Για παράδειγμα, θα μπορούσαν να αποφασίσουν εν μία νυκτί να κλείσουν τους λογαριασμούς πολιτικών, προέδρων κλπ, χωρίς να χρειάζεται να δώσουν εξηγήσεις. Αυτό ήταν τρομερά επικίνδυνο για την ελευθερία της έκφρασης, αλλά ο DSA μπορεί να το αλλάξει.

Οι νέοι κανόνες του DSA θα αναγκάσουν τις μεγάλες πλατφόρμες να εξηγήσουν στο κοινό γιατί προτείνουν συγκεκριμένο περιεχόμενο, ποια μέτρα και πολιτικές εφαρμόζουν για την καταπολέμηση των κινδύνων που κρύβουν οι πλατφόρμες τους κι ακόμη και ποια απ’ τα προσωπικά μας δεδομένα συλλέγουν και πώς τα χρησιμοποιούν.

Και για πρώτη φορά, τόσο οι ακαδημαϊκοί όσο και η κοινωνία των πολιτών θα έχουν το δικαίωμα να δουν εσωτερικά δεδομένα αυτών των πλατφορμών - εκατοντάδες ειδικοί θα ελέγχουν τις ενέργειές τους και θα αποκαλύπτουν τι κάνουν οι κολοσσοί της τεχνολογίας.

3) Θα προστατεύει τόσο τα δικά μας ευαίσθητα δεδομένα, όσο και των παιδιών μας
Η συλλογή των δεδομένων σου απ’ τις διαδικτυακές υπηρεσίες ξεκινά με το πρώτο σου κλικ. Μ’ αυτά τα δεδομένα δημιουργούν ένα προφίλ για σένα - τι σου αρέσει και τι όχι- ώστε να σου στέλνουν στοχευμένες διαφημίσεις. Ο DSA θα πρέπει να απαγορεύει στις πλατφόρμες να χρησιμοποιούν τα πιο προσωπικά μας δεδομένα, όπως τα ιατρικά προφίλ ή τις θρησκευτικές πεποιθήσεις μας, για να μας στοχεύουν με διαφημίσεις. Όπως και να εμφανίζουν διαφημίσεις σε παιδιά με βάση τα δεδομένα που συλλέγουν γι’ αυτά μέσω της διαδικτυακής τους συμπεριφοράς.

Ο DSA σου δίνει επίσης την ευκαιρία να προσδιορίσεις από πού προέρχεται μια διαφήμιση, πώς δημιουργούνται έσοδα απ’ τα δεδομένα μας κι αν οι influencer που παρακολουθείς έχουν πληρωθεί για να πουν αυτά που λένε.

Τέλος, ο DSA θα ασχοληθεί και με τα λεγόμενα «σκοτεινά μοτίβα» ή τις πρακτικές χειραγώγησης, για παράδειγμα, μια λειτουργία που μας εξαπατά να συναινέσουμε σε κάτι χωρίς να το καταλάβουμε. Ο DSA πχ, δεν θα επιτρέπει στις πλατφόρμες να έχουν σε εμφανές σημείο τις προτιμώμενες επιλογές συγκατάθεσης ή να κάνουν πιο δύσκολη την ακύρωση μιας υπηρεσίας από ό,τι ήταν αρχικά η εγγραφή.

4) Θα υπάρχουν πραγματικές κυρώσεις για τους κολοσσούς της τεχνολογίας
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή θα παρακολουθεί αν οι μεγαλύτερες πλατφόρμες συμμορφώνονται με τον DSA. Εάν αυτές οι πλατφόρμες αποτύχουν να αξιολογήσουν και να ελέγξουν τους κινδύνους που κρύβουν, μπορεί να τους επιβληθεί πρόστιμο έως και 6% του παγκόσμιου τζίρου τους. Και σε ακραίες περιπτώσεις, δηλαδή σε περίπτωση συνεχούς αποτυχίας, θα μπορούσε ακόμα και να απαγορευτεί η λειτουργία τους στην ΕΕ!

Προς μια Συμφωνία του Παρισιού για το διαδίκτυο;

Οι πλατφόρμες κοινωνικής δικτύωσης δεν θα αλλάξουν εν μία νυκτί. Ο DSA θα χρειαστεί χρόνο για να τεθεί σε εφαρμογή και θα χρειαστεί βαθιά πολιτιστική αλλαγή στη Σίλικον Βάλεϊ. Η Συμφωνία του Παρισιού του 2015 βοήθησε να ανοίξει ο δρόμος για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής. Ο DSA έχει τη δυνατότητα να γίνει μια παρόμοια πρωτοποριακή συμφωνία, ένα είδος Συμφωνίας του Παρισιού για το Διαδίκτυο, που θα αντιμετωπίζει το άλλο παγκόσμιο ζήτημα που μας αφορά όλες κι όλους, δημιουργώντας ένα παγκόσμιο πρότυπο για ένα ασφαλέστερο διαδίκτυο για όλο τον κόσμο.