Μετά από μια εβδομάδα καταστροφικών βομβιστικών επιθέσεων στο Χαλέπι, το κίνημα του Avaaz επέλεξε να ανανεώσει την εκστρατεία με αίτημα τη ζώνη απαγόρευσης πτήσεων για την προστασία των αμάχων της βόρειας Συρίας. Σχεδόν το 70% των μελών του Avaaz υποστηρίξαμε αυτήν την έκκληση, ενώ μόλις το 5% διαφώνησε. Πάνω από 1,5 εκατ. μέλη σε όλο τον κόσμο έχουμε λάβει μέρος σε αυτήν την εκστρατεία. Όμως, η ομάδα του Avaaz λαμβάνει και κάποιες εύλογες ανησυχίες που χρειάζονται εμπεριστατωμένες απαντήσεις. Ο καλύτερος τρόπος για να διατηρήσουμε τη βαθιά εμπιστοσύνη που δείχνουν τα μέλη του κινήματος όσο στη δράση του κινήματος είναι να λάβουμε υπόψη μας αυτές τις κριτικές. Το Avaaz είναι ένα παγκόσμιο κίνημα που καθοδηγείται από τα μέλη του και η συζήτηση αυτών των ζητημάτων είναι απολύτως αναγκαία για να είμαστε σίγουροι ότι τα βλέπουμε σφαιρικά και ενεργούμε σωστά.

Οι τρεις βασικές ανησυχίες που έχουν εκφραστεί είναι οι εξής:

1. Μήπως η έκκληση για ζώνη απαγόρευσης πτήσεων απλά πιέσει για περισσότερο πόλεμο;
2. Δεν υπάρχει κίνδυνος αντιπαράθεσης μεταξύ ΗΠΑ και Ρωσίας;
3. Μήπως το Avaaz εξυπηρετεί τα ιμπεριαλιστικά συμφέροντα των ΗΠΑ στη Μέση Ανατολή;

Πρώτα από όλα, μερικά στοιχεία σχετικά με το τι συμβαίνει. Ο φόρος αίματος αυτού του πολέμου είναι πολύ βαρύς: Έχουν σκοτωθεί πάνω από 400.000 άνθρωποι και έχουν εκδιωχθεί από τα σπίτια τους άλλοι 11 εκατ. άνθρωποι . Πάνω από τα μισά νοσοκομεία της χώρας έχουν υποστεί ζημιές ή έχουν καταστραφεί ολοσχερώς , ενώ εκατομμύρια παιδιά έχουν εγκαταλείψει το σχολείο . Αυτός ο πόλεμος είχε ως αποτέλεσμα τη δημιουργία μιας τρομοκρατικής οργάνωσης που ελέγχει ολόκληρες περιοχές και οδήγησε στη χειρότερη προσφυγική κρίση από τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο.

Από την αρχή της σύγκρουσης, οι ΗΠΑ και οι σύμμαχοί τους στήριζαν κάποιες ομάδες ανταρτών, εκπαιδεύοντας και εξοπλίζοντάς τους, μέσω συμμάχων της περιοχής. Οι προσπάθειές τους σε μεγάλο βαθμό απέτυχαν. Παράλληλα, η Ρωσία στήριζε το καθεστώς του Άσαντ με όπλα, κεφάλαια και διπλωματική προστασία από τον ΟΗΕ. Όμως, πριν από έναν χρόνο, η Ρωσία ενεπλάκη άμεσα στον πόλεμο και πλέον εκτελεί εναέριες επιθέσεις στο Χαλέπι και άλλες περιοχές. Υπολογίζεται ότι μόνο οι ρωσικές αεροπορικές επιδρομές έχουν σκοτώσει 3.800 αμάχους .

Τις δύο τελευταίες εβδομάδες, τα συριακά και τα ρωσικά αεροπλάνα βομβαρδίζουν το ανατολικό Χαλέπι, που βρίσκεται στα χέρια ένοπλων ομάδων ανταρτών από το 2012. Αυτό ξεκίνησε μετά την κατάρρευση της πρόσφατης κατάπαυσης του πυρός που είχαν κηρύξει οι ΗΠΑ και η Ρωσία. Σύμφωνα με τον ΟΗΕ, τις τελευταίες εβδομάδες έχουν σκοτωθεί εκατοντάδες άμαχοι, μεταξύ των οποίων πάνω από 100 παιδιά . Οι προμήθειες πόσιμου νερού και τροφίμων είναι ανεπαρκείς, τα νοσοκομεία βομβαρδίζονται επανειλημμένως και το κομβόι ανθρωπιστικής βοήθειας που μετέφερε απεγνωσμένα προμήθειες στην πόλη χτυπήθηκε σκόπιμα. Ο επικεφαλής Ανθρωπιστικών Υποθέσεων του ΟΗΕ αποκάλεσε την πόλη «ζωντανή κόλαση». Ο γενικός γραμματέας του ΟΗΕ Μπαν Κι-Μουν την χαρακτήρισε «χειρότερη κι από σφαγείο» και αναφέρθηκε σε εγκλήματα πολέμου.

Μήπως η έκκληση για ζώνη απαγόρευσης πτήσεων πιέσει για περισσότερο πόλεμο;

Η απάντηση είναι απλά «όχι». Η ζώνη απαγόρευσης πτήσεων είναι η τελευταία ευκαιρία της διεθνούς κοινότητας για να αποτρέψει τα αεροσκάφη από το να βομβαρδίζουν περιοχές αμάχων και να σώσει ζωές στο Χαλέπι.

Το Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ έχει τονίσει επανειλημμένως ότι όλα τα κράτη έχουν την ευθύνη να προστατεύουν τους ανθρώπους από μαζικές θηριωδίες. Η νομική αυτή λύση γεννήθηκε στον απόηχο τρομερών γενοκτονιών και εγκλημάτων πολέμου που εκτείνονται από το Ολοκαύτωμα έως τη Ρουάντα. Αναφέρει ότι, αν κάποια κυβέρνηση είτε δεν είναι σε θέση είτε δε θέλει να προστατεύσει τους πολίτες της ή, ακόμη χειρότερα, διαπράττει η ίδια φρικαλεότητες, σύμφωνα με το διεθνές δίκαιο, διακυβεύει την κυριαρχία της. Τα άλλα κράτη, για την προστασία των αμάχων, μπορούν να χρησιμοποιήσουν διπλωματία, κυρώσεις και, ως έσχατη λύση, στρατιωτικές επεμβάσεις. Η Ρωσία, η Κίνα, η Γαλλία, οι ΗΠΑ, το Ηνωμένο Βασίλειο και πολλά άλλα κράτη έχουν επικυρώσει αυτήν την προστασία των αμάχων. Αυτή είναι η βάση στην οποία στηρίζεται η έκκλησή μας για μια ζώνη απαγόρευσης πτήσεων.

Δεκάδες Σύριοι γιατροί, πολλές συριακές και διεθνείς ανθρωπιστικές ομάδες που βρίσκονται εκεί και η ομάδα πολιτικής άμυνας Λευκά Κράνη, έχουν απευθύνει έκκληση για διεθνή μέτρα που θα προστατεύουν τους αμάχους και στα οποία συμπεριλαμβάνεται μια «ζώνη απαγόρευσης βομβαρδισμών». Μετά τις πρόσφατες επιθέσεις στο Χαλέπι της Συρίας, η συριακή Ένωση Οργανισμών Ιατρικής Περίθαλψης και Αρωγής απεύθυνε παράκληση «για ζώνες απαγόρευσης πτήσεων πάνω από το Χαλέπι... για την επιβίωση των ασθενών και του προσωπικού».

Η ζώνη απαγόρευσης πτήσεων, εναέριου αποκλεισμού ή απαγόρευσης βομβαρδισμών θα οδηγούσε στη δημιουργία μιας συμμαχίας διεθνών στρατιωτικών δυνάμεων που θα απειλούσε να ρίχνει όσα αεροπλάνα προσπαθούν να βομβαρδίσουν τη βόρεια Συρία. Όπως με κάθε στρατιωτική αποστολή, η απαγορευμένη ζώνη ίσως να έθετε σε κίνδυνο τους πιλότους που θα την επέβαλλαν ή τις δυνάμεις του Άσαντ που θα προσπαθούσαν να τη σπάσουν. Όμως, η προειδοποίηση από μόνη της θα είχε στόχο να αποτρέπει τις αεροπορικές επιδρομές και, αν εφαρμοζόταν σωστά, θα έσωζε πολλές ζωές, χωρίς ενδεχομένως να κοστίσει ούτε μία.

Μετά από εντατικές διαβουλεύσεις με διπλωμάτες, εμπειρογνώμονες της περιοχής και Σύριους αρμόδιους έχει γίνει ευρέως αποδεκτό ότι η ζώνη απαγόρευσης πτήσεων, όχι μόνο θα μπορούσε να σώσει δεκάδες χιλιάδες ζωές αμάχων, αλλά τελικά στο μέλλον θα συνέβαλλε και στην υπογραφή συμφωνιών μεταξύ των εμπόλεμων μερών. Θα τους έδινε να καταλάβουν ότι ο κόσμος τελικά κινητοποιείται για να σταματήσει αυτή η σφαγή. Τέλος, οι ΗΠΑ και τα συμμαχικά αεροσκάφη περιφρουρούν ήδη τον εναέριο χώρο της βόρειας Συρίας, ως μέλος του αντιισλαμικού συνασπισμού. Έτσι, η ζώνη απαγόρευσης πτήσεων δε θα απαιτούσε σημαντικές νέες ενέργειες, αλλά θα ενίσχυε τις διεθνείς προσπάθειες για αντιμετώπιση του βίαιου εξτρεμισμού προστατεύοντας τους αμάχους της βόρειας Συρίας.

Τι θα γίνει με τη Ρωσία και τον κίνδυνο κλιμάκωσης των επιχειρήσεών της;

Η σταθερή στήριξη της Ρωσίας προς τον Άσαντ και το εύρος των στρατιωτικών επιχειρήσεών της είναι το μοναδικό μεγάλο εμπόδιο για την προστασία των αμάχων και τις ειρηνευτικές διαπραγματεύσεις. Παρόλο που η Ρωσία ισχυρίζεται ότι ακολουθεί μια επιτυχημένη αντιτρομοκρατική στρατηγική, οι πληροφορίες που φτάνουν από την περιοχή υπογραμμίζουν ότι η πλειοψηφία των ρωσικών επιθέσεων δεν έχουν στόχο το ISIS . Όσο ο Άσαντ έχει τη στήριξη των πυρών της Ρωσίας, εξακολουθεί να πιστεύει ότι μπορεί να βομβαρδίζει τον λαό της Συρίας για να τον υποτάξει. Η ζώνη απαγόρευσης πτήσεων θα ήταν ο συντομότερος δρόμος για την αποκλιμάκωση των επιχειρήσεων.

Ήδη οι ΗΠΑ και η Ρωσία επεδίωξαν με επιτυχία την αποφυγή της σύγκρουσης, η οποία πρέπει να συνεχιστεί ως μέρος της προσπάθειας για ξερίζωμα των εξτρεμιστικών δυνάμεων. Η ζώνη απαγόρευσης πτήσεων ούτε θα απειλούσε τα έννομα συμφέροντα της Ρωσίας ούτε θα παραβίαζε τη ρωσική κυριαρχία. Θα καθιστούσε απλώς σαφές ότι η διεθνής κοινότητα είναι ενωμένη για να απομακρύνει τα συριακά αεροσκάφη από τις αποκλεισμένες περιοχές. Στόχος της θα ήταν να καθορίσει τα όρια των ρωσικών ενεργειών: Αν οι συριακές δυνάμεις λάμβαναν σοβαρά υπόψη τους την προειδοποίηση, η Ρωσία δε θα διακινδύνευε να φέρει την αποκλειστική ευθύνη για τις επιθέσεις. Ένα πραγματικό αντίβαρο στη συριακή και ρωσική επιθετικότητα θα μπορούσε να αποτρέψει τα εγκλήματα πολέμου και να εκκινήσει μια διπλωματική διαδικασία.

Κανείς δεν επιθυμεί την πιθανότητα μιας επικίνδυνης κλιμάκωσης μεταξύ των μεγάλων στρατιωτικών δυνάμεων —γιατί όντως υπάρχει αυτός ο κίνδυνος. Όμως, η αδράνεια και η παρούσα κατάσταση τροφοδοτούν ήδη μια διεθνή τρομοκρατική απειλή. Και το να επιτρέπουμε τη σφαγή αμέτρητων αθώων, χωρίς καν να απειλούμε με απόδοση ευθυνών, διαβρώνει επικίνδυνα τις δομές της παγκόσμιας διακυβέρνησης και αποτελεί τρομακτική απόδειξη ότι ο δεσποτικός λαϊκισμός αυξάνεται.

Μήπως το Avaaz εξυπηρετεί τον αμερικανικό ιμπεριαλισμό;

Η απάντηση ξανά είναι ένα ξεκάθαρο «όχι». Το Avaaz είναι ένα κίνημα που αποτελείται από 44 εκατ. μέλη και έχει ως αποστολή να γεφυρώσει το χάσμα που υπάρχει ανάμεσα στον κόσμο που ζούμε και στον κόσμο που οι περισσότεροι άνθρωποι θέλουμε (στα Ελληνικά). Για αυτόν τον στόχο χτυπάει η καρδιά μας. Και για να φέρουμε εις πέρας αυτήν την αποστολή, βασιζόμαστε εξ ολοκλήρου σε μικροδωρεές πολιτών χωρίς να δεχόμαστε χρήματα ούτε από κυβερνήσεις ούτε από ιδιωτικές εταιρείες και ιδρύματα.

Τα μέλη του Avaaz προέρχονται από κάθε γωνιά του πλανήτη και η δράση μας υπηρετεί την ελπίδα που έχουμε ως παγκόσμιο κίνημα, όχι τα στενά συμφέροντα κάποιας χώρας. Τα περισσότερα μέλη μας δεν είναι από τις ΗΠΑ ή κάποια χώρα της δυτικής Ευρώπης, αλλά προέρχονται από τη Βραζιλία όπου είναι περισσότερα από 10 εκατομμύρια. Παράλληλα, το Avaaz έχει πάνω από ένα εκατομμύριο μέλη στη Μέση Ανατολή και τη βόρεια Αφρική, 845.000 στη Ρωσία και 41.000 στο Ιράν.

Τα τελευταία 10 χρόνια, το κίνημά μας έχει αγωνιστεί συχνά και επίμονα ενάντια στις δυνάμεις του ιμπεριαλισμού στη Μέση Ανατολή. Έχουμε αγωνιστεί για να σταματήσουμε την πώληση όπλων στη Σαουδική Αραβία , για την ελευθερία και την αξιοπρέπεια του παλαιστινιακού λαού και για να βοηθήσουμε στις διαπραγματεύσεις μεταξύ ΗΠΑ και Ιράν. Δύο από τις πρώτες εκστρατείες που διοργανώσαμε απεύθυναν έκκληση για τερματισμό του πολέμου στο Ιράκ και κατάπαυση του πυρός στον Λίβανο το 2006.

Λαμβάνοντας υπόψη το ιστορικό των ΗΠΑ και των δυτικών δυνάμεων στην περιοχή, όπως π.χ. την παροχή όπλων για τον βάναυσο πόλεμο της Σαουδικής Αραβίας προς την Υεμένη, τον βομβαρδισμό ενός νοσοκομείου στο Αφγανιστάν και τα μη επανδρωμένα αεροσκάφη που έχουν σκοτώσει αμάχους, είναι λογικό να υπάρχουν ενδοιασμοί σχετικά με την έκκληση για αυτού του είδους την επέμβαση.

Όμως, σε αυτές τις περιπτώσεις δεν υπάρχουν εύκολες επιλογές. Η ζώνη απαγόρευσης πτήσεων δε μοιάζει ούτε με τη στρατιωτική επέμβαση στη Λιβύη που προκάλεσε την αλλαγή του καθεστώτος ούτε με την παραπλανητική θεωρία περί «προληπτικού πολέμου» που υποστηρίζεται από νεοσυντηρητικούς οι οποίοι επιδιώκουν να ανακατανείμουν και να κυριεύσουν τη Μέση Ανατολή. Πρόκειται για μια έκκληση για παγκόσμια προσπάθεια με έναν σαφή στόχο: να σταματήσουν αμέσως οι βομβαρδισμοί αμάχων —στόχος που μάλιστα βασίζεται σε ψήφισμα του ΟΗΕ το οποίο απαγορεύει ρητά τις επιθέσεις εναντίον αμάχων (ΑΣΑΗΕ 2254).

Αυτή η εκστρατεία δεν απευθύνεται μόνο στις ΗΠΑ. Καλεί τη Γαλλία, το Ηνωμένο Βασίλειο, τη Γερμανία, την Ιταλία, την Τουρκία, τη Βραζιλία, την Ισπανία και την Ινδία να δράσουν. Ορισμένες από αυτές τις χώρες έχουν ήδη ταχθεί υπέρ της ζώνης απαγόρευσης πτήσεων και όλες έχουν μιλήσει ξεκάθαρα για την ανάγκη προστασίας του άμαχου πληθυσμού της Συρίας. Επίσης, παρακαλεί τη Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ να εγκρίνει μέτρα προστασίας αμάχων με βάση το ψήφισμα «Ενωμένοι για την Ειρήνη», δεδομένης της αδυναμίας του Συμβουλίου Ασφαλείας να βρει λύση και να επιβάλει την ειρήνη ή την ασφάλεια στη Συρία.

***

Τελικά, το ερώτημα είναι ποια είναι η ευθύνη που αισθανόμαστε ότι έχουμε απέναντι στις οικογένειες που βρίσκονται στο κέντρο αυτού του σκληρού πολέμου. Τι είδους ανθρωπιά και αλληλεγγύη νιώθουμε για τα εκατομμύρια ανθρώπους σαν εμάς που, αυτήν τη στιγμή, αγωνίζονται απεγνωσμένα για να βρουν καταφύγιο, να ταΐσουν και να ντύσουν τα παιδιά τους, και απλά να βγουν ζωντανοί μετά από άλλη μια άλλη ημέρα τρομακτικής βίας; Η συντριπτική πλειοψηφία των μελών του Avaaz πιστεύουμε ότι αξίζουν πραγματική προστασία.

Αν αποφάσισες να διαγραφείς από το Avaaz όταν ξεκινήσαμε αυτήν την εκστρατεία, επειδή οι αξίες μας στην ουσία δεν ταιριάζουν, τόσο το καλύτερο. Αλλά αν θεωρείς ότι κάθε ανθρώπινη ζωή είναι εξίσου πολύτιμη και άξια προστασίας, ελπίζουμε ότι θα συνεχίσεις να αγωνίζεσαι μαζί. Κανένας από εμάς δε γνωρίζει τα πάντα. Για να κάνουμε το σωστό, πρέπει να συνεχίσουμε να ακούμε και να κινητοποιούμε ο ένας τον άλλο. Αν νομίζεις ότι υπάρχει κάτι σε αυτό το μήνυμα που έχουμε παρανοήσει, μη διαστάσεις να μας το πεις.

Με σεβασμό και εκτίμηση,

Η ομάδα του Avaaz

Προηγούμενες εκστρατείες του Avaaz υπέρ της Συρίας: Το κίνημα του Avaaz έχει στηρίξει αμάχους και ειρηνικούς ακτιβιστές στην προσπάθειά τους να τεκμηριώσουν παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων κι έχει προσφέρει εκατομμύρια ευρώ για τρόφιμα, φάρμακα, ανθρωπιστική βοήθεια και για να μπουν τα προσφυγόπουλα σε σχολεία (στα Ελληνικά). Έχουμε αγωνιστεί για να εμποδίσουμε τους εμπόρους όπλων , έχουμε ζητήσει την επιβολή κυρώσεων και έχουμε καλέσει επανειλημμένως τον ΟΗΕ να βοηθήσει ώστε να σταματήσουν οι εχθροπραξίες. Περισσότερα από ένα εκατομμύριο μέλη από όλο τον κόσμο έχουμε ζητήσει από τις ΗΠΑ και το Ιράν να συνεργαστούν (στα Ελληνικά) για να βρεθεί μια κοινή λύση και έχουμε στηρίξει τις διαπραγματεύσεις υπό την αιγίδα του ΟΗΕ (στα Ελληνικά). Αυτό το κίνημα έχει παλέψει για να σταματήσουμε τον πόλεμο, αλλά δυστυχώς η σύρραξη συνεχίζεται και εξαπλώνεται.